Shkencëtarët kanë publikuar analizat e para të mostrave të sjella nga misioni kinez Chang’e-6, i cili zbuloi një histori të gjatë aktiviteti vullkanik në anën e largët të Hënës.
Në qershor, misioni Chang’e-6 riktheu në Tokë pothuajse dy kilogramë pluhur hënor, duke u bërë misioni i parë që mbledh mostra nga ana e largët e Hënës. Dy ekipe kërkimore të pavarura në Kinë publikuan rezultatet e tyre në revistat shkencore Science dhe Nature më 15 nëntor, duke dhënë njohuri të reja mbi proceset gjeologjike të Hënës.
Kërkuesit analizuan pluhurin mikroskopik të marrë nga Pellgu i Polit të Jugut–Aitken (South Pole–Aitken Basin), një nga krateret më të vjetër dhe më të mëdhenj në Hënë, i formuar pas një goditjeje meteori afërsisht katër miliardë vjet më parë. Analizat treguan se pluhuri përbëhej nga grimca të epokave të ndryshme gjeologjike, rezultat i bombardimit të vazhdueshëm nga mikrometeoritë dhe grimcat e energjisë së lartë nga Dielli.
Një ekip shkencëtarësh, duke përdorur analiza të izotopeve, zbuloi se disa grimca pluhuri datonin nga lava e shpërthyer 2.83 miliardë vjet më parë. Ndërsa, ekipi tjetër gjeti grimca që datonin deri në 4.2 miliardë vjet më parë. Këto rezultate tregojnë se Hëna kishte aktivitet të fuqishëm vullkanik për miliarda vite para se të bëhej një mjedis pothuajse i pandryshueshëm.
Qiu-Li Li, një nga autorët e studimit të publikuar në Nature, thekson se këto zbulime ndihmojnë të kuptohet më mirë historia gjeologjike e Hënës dhe burimet e mantelit të saj në anën e largët.
Misioni Chang’e-6 shënon hapin e dytë të Kinës për eksplorimin e anës së errët të Hënës, pas suksesit të misionit Chang’e-4 në vitin 2019. Eksplorimi i Pellgut të Polit të Jugut–Aitken është i rëndësishëm për shkak të veçantisë së tij gjeologjike dhe potencialit për të zbuluar sekrete të historisë së hershme të sistemit diellor.
Këto studime tregojnë se zhvillimi gjeologjik i Hënës është shumë më kompleks sesa mendohej më parë. Në të ardhmen, misionet e tjera mund të japin edhe më shumë informacion për evolucionin dhe burimet natyrore të Hënës.
Përmbledhje:
- Mostrat nga ana e largët e Hënës tregojnë aktivitet vullkanik të vazhdueshëm për mbi 4 miliardë vite.
- Pluhuri përmban grimca nga periudha të ndryshme gjeologjike, duke zbuluar burime të ndryshme të mantelit hënor.
- Chang’e-6, misioni më i fundit i Kinës, është i pari që sjell mostra nga ana e largët e Hënës.
Hashtagët:
#Hëna #ChangE6 #Shkencë #EksplorimHapësinor #Vullkanizëm #GjeologjiHënore